تحلیل تولید گفتاری زبان آموزان ایرانی در زبان فرانسه از دیدگاه آموزش شناختی

تولید گفتاری در زبان خارجی مستلزم فرایندهای شناختی- حرکتی و مبتنی بر اصول بسیار پیچیده ای است. رسالۀ حاضر سعی داشته به این سؤال اصلی پاسخ دهد که چگونه شناخت های زبان آموزان در زبان خارجی سازماندهی می شوند تا بتوانند به هنگام تولید گفتاری مورد استفاده قرار گیرند. هدف نهایی این تحقیق مشخص کردن محدوده های آسیب پذیر در تولید گفتاری زبان آموزان ایرانی در زبان فرانسه بوده است. اثر حاضر مشتمل بر پنج فصل است. فصل اول کلیات تحقیق را دربرگرفته و فصل دوم به تفصیل به بحث فراگیری و یادگیری زبان خارجی از دیدگاه های مختلفی پرداخته است. در فصل سوم الگوهای تولید گفتاری در روان شناسی زبان و نیز نظریۀ اندرسن (act*) در روان شناسی شناختی- به عنوان نظریۀ مرجع رسالۀ حاضر- به طور کامل شرح داده شده است. فصل چهارم به تحلیل مطالعۀ میدانی اختصاص یافته که نزد 30 زبان آموز ایرانی از چهار سطح (a1, a2, b1, b2) مختلف صورت گرفته است. داده ها به صورت شبه طولی در یک تعامل نیمه هدایت شده جمع آوری شده و سؤالات از نوع نیمه بسته و کاملاً باز بوده است. در این رساله خطاهای دستوری (حذف، اضافه، جایگزینی و جابه جایی)، تحول هر خطا در سطوح مختلف و نیز فرایند تردید (از سر گیری گفته، مکث و تکرار) بررسی شده است. به این ترتیب محدوده های آسیب پذیر در تولید گفتاری نزد زبان آموزان ایرانی مشخص گردیده است. در تحقیق حاضر، به طور کلی، سه نوع تولید زبانی و مشخصه های آنها متمایز شده است: تولیدات خودکارشده، نیمه خودکار شده و غیرخودکارشده. از میان خطاهای رایج در سطح a1، می توان به حذف حروف معرفه و نکره، جایگزینی اسم و جایگزینی زمان حال اشاره کرد. در سطح a2، این گونه شناسی اندکی تغییر می کند؛ حذف حروف معرفه، جابجایی صفت و جایگزینی اسم مشکلات اصلی زبان آموزان را تشکیل می دهند. در سطح b1، حذف حروف تعریف، جایگزینی صفات و جایگزینی زمان حال و اسم جزء خطاهای رایج هستند. بالاخره در سطح b2، با خطاهایی از نوع جایگزینی زمان حال، حذف حرف تعریف و جایگزینی حروف اضافه مواجه ایم. تحلیل گونه شناسی خطاهای ماندگار نشان می دهد که حذف حروف تعریف و جایگزینی اسم در تمام سطوح برای زبان آموزان ایرانی مشکل ساز هستند، با این حال شکل آنها در سطوخ متفاوت متحول می شود. حروف تعریف در سطوحa1 و a2 اغلب در ابتدای کلمه حذف می شوند، حال آنکه این مقولۀ دستوری در سطوح b1 و b2 در ابتدای کلمه دوم در کلمات ترکیبی حذف می گردد. به علاوه، در جایگزینی اسم، زبان آموزان سطوح a1 و a2 در مواردی که کلمه ای را نمی دانند از کلمات فارسی یا انگلیسی استفاده می کنند (پدیدۀ میان زبانی) و در سطوح b1 و b2، مترادف های نامناسب و یا واژه های شبیه جایگزین کلمۀ مناسب می شوند (پدیدۀ میان زبانی). در تولیدات اشتباه سطوح مبتدی، تداخلات پیش گستر غالب هستند؛ بر عکس، در سطوح پیشرفته تر، خطاها بیشتر از تداخلات پس گستر ناشی می شوند.